بررسی زبان شناسی رمز به عنوان یکی از گونه های هنجارگریزی معنایی در اشعار هوشنگ ابتهاج

بررسی زبان شناسی رمز یا نماد به عنوان یکی از گونه های هنجارگریزی معنایی در شعر معاصر، پژوهشی است که در صدد است، با نگرش و رویکردی زبان شناختی به شیو? نمادپردازی و رمزگرایی شاعران معاصر، دلیل این نوع هنجارگریزی معنایی را بیابد. در بین انواع هنجارگریزی هایی که «لیچ» زبان شناس انگلیسی بر می شمارد، هنجارگریزی معنایی و از بین انواع هنجارگریزی های معنایی، «رمز» یا « نماد» در شعر معاصر برجستگی خاصی دارد. اگر چه پیشینه نمادگرایی در ادب فارسی، به متون عرفانی می رسد، اما در شعر معاصر با توجه به زمینه اجتماعی، شرایط اختناق و خفقان و ابهام هنری، نمادپردازی و رمزگرایی شاعران مقوله ای کاملاً جدید است که از نیما آغاز می شود. شعر سمبولیک و نمادین معاصر از برترین و گسترده ترین زمینه ی ابهام و سایه روشن های هنری برخوردار است. بدین جهت مخاطب قادر است به هر شکل و شیوه ای متن را تأویل و در آن سهیم و شریک باشد. در واقع پژوهش حاضر، رویکردی است به شعر ابتهاج از زاویه ی هنجارگریزی معنایی، به شیوه های نمادپردازی سیاسی ـ اجتماعی و توجه به این امر که چه عناصر و موضوعاتی به صورت برجسته در شعر وی، کاربردی نمادین یافته اند. در بین مجموعه های شعری او بیشترین عناصر نمادین را می توان در مجموعه های« شبگیر» ، « یادگار خون سرو» و تا حدی در مجموعه «زمین» دید.